پروفسور محمد حسن گنجی

سال و محل تولد: ۱۲۸۹، بیرجند

وفات: ۱۳۹۱

محمدحسن گنجی استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی، بنیان‌گذار دانش جغرافیای نوین و هواشناسی، رئیس هواشناسی ایران، رئیس هواشناسی منطقه آسیا و عضو کمیته اجرایی سازمان هواشناسی جهان است.
او در رشته تاریخ و جغرافیا دارالمعلمین عالی به تحصیل پرداخت. وی سپس به همراه دانش‌آموختگان دانش‌سرای عالی برای ادامه تحصیل عازم فرانسه شد. ایشان دلیل گرایش به جغرافیا و به ویژه هواشناسی را رویداد خشکسالی و سیلی می‌داند که در روزگار کودکی و نوجوانی در زادگاهش اتفاق افتاده و به روستاییان آسیب غیرقابل جبرانی وارد کرده است. آن استاد پس از بازگشت به ایران به عنوان دبیر در دانشکده ادبیات و دانش‌سرای عالی به تدریس جغرافیا پرداخت. بعد از آن به آمریکا رفت و درجه‌ دکتری در جغرافیا را اخذ نمود. خاطره‌نویسی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی استاد گنجی است و دارای حدود ۴۰ تا ۵۰ جلد کتابچه است‌ که رویدادهای روزانه‌ زندگی خود به‌سان شرح مسافرت‌های داخلی و خارجی و مشارکت‌هایش در کنگره‌ها و همایش‌های علمی بین‌المللی و برخورد با شخصیت‌های علمی را در آن به نگارش درآورده است. با کوشش‌های دکتر گنجی، ارزش هواشناسی و سودمندی آشکار شد تا جایی که امروزه سازمان هواشناسی ایران یکی از بزرگ‌ ترین دستگاه‌های علمی در سطح ملی و بین المللی به شمار می‌رود.
مدیریت گروه جغرافیا، ‌ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانی و معاونت‎ ‎دانشگاه تهران، ریاست اداره کل هواشناسی ایران و ریاست هواشناسی‎ ‎منطقه آسیا نیز از جمله مسئولیت‌هایی است که آن جغرافی‌دان برجسته بر عهده داشته است. پدر علم جغرافیای ایران، در کمیته رهبری اطلس اقلیمی ‏ایران و در کمیته ‏اجرایی سازمان هواشناسی جهان عضویت داشت. همچنین مشاور رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح‎ و مشاور دانشکده علوم زمین‏‎ ‎دانشگاه شهید بهشتی نیز بود.
«اطلس اقلیمی ایران» حاوی نقشه مناطق محیط زیست ایران، نقشه کویرها، نقشه تالاب‌های ایران، نقشه شبکه رودخانه‌ای ایران، نقشه پراکنش بارندگی و نقشه جنگل‌ها است. جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب اسلامی، تاریخچه جغرافیا در جهان اسلام‌، نامه‌هایی از قهستان و تاریخ جغرافیای اسلامی از آثار آن جغرافی‌دان نامی است.

در سال ۲۰۰۱ از سوی سازمان جهانی هواشناسی، دکتر محمدحسن گنجی به عنوان دانشمند برتر جهان و دانشمند سال هواشناسی معرفی شد. در بیست و نهمین کنگره ‏اتحادیه بین‌المللی جغرافیایی در کره‎ ‎جنوبی در سال ۲۰۰۰ نیز به عنوان یکی از ۱۵ جغرافی‌دان ‏برجسته جهان معرفی شد و‎ از سوی سازمان هواشناسی جهانی، جایزه علمی سال را دریافت نمود. ‬

استاد روانشاد دکتر محمد حسن گنجی، بنیانگذار دانش هواشناسی و سازمان هواشناسی کشور به دانشمندان ایرانی که دستاوردهای آموزشی و پژوهشی برجسته در زمینه های دانش و فناوری ژئوفیزیکی داشته است و به منظور بزرگداشت مقام و خدمات ارزنده ایشان به علم هواشناسی کشور، جایزه دکتر محمد حسن گنجی توسط انجمن ژئوفیزیک ایران ایجاد شده است.